Minister Schippers van Volksgezondheid wil generieke toestemming voorlopig de standaard maken in haar nieuwe EPD-wet, waardoor met een eenmalige toestemming patiëntendossiers toegankelijk worden voor alle op het systeem aangesloten zorgverleners. Ze gaat daarmee voorbij aan de wens van de Tweede Kamer, die deze toestemmingsvorm wegens privacybezwaren schrapte uit het oorspronkelijke voorstel. Dat mag de Eerste Kamer niet laten gebeuren, schrijft de campagne Specifieke Toestemming in een brief aan de Senaat, die zich binnenkort over het wetsvoorstel buigt.
Het wetsvoorstel Cliëntenrechten bij elektronische gegevensverwerking is de opvolger van de Wet-EPD, die in 2011 wegens privacybezwaren unaniem werd verworpen door de Eerste Kamer. Dossiers werden toegankelijk voor tienduizenden zorgverleners en hun medewerkers, zonder voorafgaande check van de dossierhoudende arts.
In de nieuwe EPD-wet die Schippers in 2014 presenteerde, moesten patiënten weliswaar vooraf toestemming geven om hun gegevens beschikbaar te stellen, maar was deze toestemming zo breed dat zowel arts als patiënt geen zicht hadden op wie welke gegevens met welk doel kon raadplegen. De Tweede Kamer vond dat onaanvaardbaar. Generieke toestemming, oftewel met een eenmalige toestemming alle op een systeem aangesloten zorgverleners toegang verschaffen, werd in juli 2014 uit het wetsvoorstel geschrapt.
In reactie hierop presenteerde de minister een nieuwe toestemmingsvorm; gespecificeerde toestemming. Anders dan deze term doet vermoeden, komt ook deze vorm van toestemming neer op een carte blanche, zo beargumenteerde Specifieke Toestemming al eerder uitgebreid naar de Eerste Kamer. In de expertmeetings en behandelingen in de Senaat bleek dat ook Eerste Kamerleden nog veel vraagtekens hadden bij Schippers’ gespecificeerde toestemming.
Die bezwaren lijken echter voorbarig, nu deze vorm van toestemming überhaupt niet realiseerbaar blijkt. Huidige systemen om medische gegevens mee uit te wisselen, waarvan het LSP (het voormalige EPD) het bekendst is, zijn namelijk in hun ontwerp niet ingericht om patiënten specifiek gegevens te laten delen, zo informeerde de minister de Tweede Kamer in december, ook niet voor gespecificeerde toestemming. Voor er een manier is om gerichter gegevens beschikbaar te stellen, wil de minister dat patiënten in ieder geval drie jaar lang alsnog een brede, generieke toestemming kunnen geven, die, eenmaal gegeven, ook daarna geldig blijft.
Fundamentele bezwaren Eerste en Tweede Kamer genegeerd
De campagne Specifieke Toestemming volgt het wetsvoorstel al sinds haar introductie op de voet, en wijst de Eerste Kamer in een brief met klem op de fundamentele bezwaren die er kleven aan generieke toestemming.
“Specifieke Toestemming vindt dat de huidige wetgeving – Wgbo en Wbp – een goede basis is voor het vragen van toestemming in de zorg, en vindt generieke toestemming – ook ’tijdelijk’ voor drie jaar – onacceptabel. Generieke toestemming kan door onoverzichtelijkheid voor zowel patiënt als dossierhoudend arts niet voldoen aan de eisen die wet en verdrag stellen aan het delen van medische gegevens”, zo stelde zij al eerder.
De campagne stelt aan Senaatsleden voor dat ofwel alle artikelen over toestemming uit het wetsvoorstel worden geschrapt zodat er op basis van al bestaande wetgeving medische gegevens kunnen worden gedeeld, óf dat de behandeling van het wetsvoorstel wordt uitgesteld tot duidelijk is wat de gespecificeerde toestemming van de minister voor gevolgen heeft voor de privacy van patiënten.
De Eerste Kamer houdt vandaag een zogeheten nadere procedure over het wetsvoorstel, waarin wordt besloten hoe de verdere behandeling zal verlopen.
Download de brief die Specifieke Toestemming de Eerste Kamer stuurde
Update
De brief die Specifieke Toestemming naar de Eerste Kamer stuurde, is behandeld tijdens de procedurevergadering die de Tweede Kamercommissie hield op 3 februari jl, zo heeft de Tweede Kamer ons laten weten per brief (PDF). Minister Schippers zal om een reactie op ons schrijven worden gevraagd.